De Griefelinterventie

Het Griefelprogramma is in 2013 ontwikkeld binnen het toenmalige Medisch Kleuter Dagverblijf van St. Maashorst te Reek (MKD), waar Speltherapeut Dinco Verhelst (1964-2022) destijds werkzaam was. Zij kreeg hier regelmatig te maken met ontregeling bij kindjes die zich geen raad wisten met alles wat zij in hun lijfje voelden. Het gemis aan handvatten om hen op een adequate manier te begeleiden, deed de wens ontstaan een eigen programma te ontwikkelen. Samen met kinderpsycholoog en klinisch pedagoog Eveline Beerkens ging ze de uitdaging aan.

Dinco en Eveline stelden zich tot doel een programma te ontwikkelen voor het leren van basale vaardigheden die ondersteunend zijn voor zelfregulatie. Als uitgangspunt van het aanbod diende het 'zijn van het kind op dat moment'; stuiterend omdat het overloopt van energie, teruggetrokken omdat de wereld onveilig voelt, en alles daartussen. Door wat kinderen leuk vinden te combineren met wetenschappelijke inzichten over de ontwikkeling van regulatievaardigheden, kwam de eerste versie van het Griefelprogramma tot stand.

Het Griefelprogramma bestaat uit 10 bijeenkomsten, onder leiding van een gecertificeerd Griefelaar. De kinderen volgen deze bijeenkomsten individueel of in kleine groepjes.

Centraal in het Griefelprogramma staat het verhaal van Stokkie het stokstaartje, die op reis gaat in Het Grote Dierenbos. Hier beleeft hij samen met de andere dieren allerlei avonturen die tot spanning leiden. Door het luisteren naar de verhalen, het navertellen ervan en spelen van de bijbehorende spelletjes, kunnen de kinderen in een veilige omgeving zelf ervaren wat de dieren meemaken. Ze leren hoe deze gewaarwordingen voelen in hun lichaam en hoe je daar taal aan kunt geven. Vervolgens leren ze hoe ze ademhalen en stevig staan kunnen inzetten om deze spanning te laten afvloeien en weer tot ont-spanning te komen.

Hoe meer de kinderen binnen de veilige omgeving oefenen met de aangereikte vaardigheden, hoe beter zij deze kunnen toepassen wanneer zij in het dagelijks leven met stressoren gecnfronteerd worden.

De lichaamsgerichte insteek maakt de Griefelinterventie geschikt is voor jonge kinderen die nog niet in staat zijn abstracte emoties bij zichzelf te herkennen en te benoemen. Lichamelijke gewaarwordingen zijn concreet tastbaar, waardoor ze voor kinderen een toegankelijk startpunt vormen om te ontdekken wat ze voelen, daar uiting aan te geven. Dit laatste kan met woorden, maar bijvoorbeeld ook in een tekening. Ook bieden ze een concreet aanknopingspunt om emoties te beïnvloeden zonder gebruik van gesprekstechnieken die niet aansluiten bij het ontwikkelingsniveau van de doelgroep.

De aanpak van de Griefelinterventie sluit aan op de natuurlijke leerstijl van jonge kinderen, die sterk visueel en sensorisch is. Middels verhalen, spel en visuele hulpmiddelen kunnen kinderen op een speelse en begrijpelijke manier werken aan doelstellingen die zijn afgestemd op hun ontwikkelingsniveau.

Levine, P. A., PhD, & Kline, M. (2010b). Trauma Through a Child’s Eyes: Awakening the Ordinary Miracle of Healing. North Atlantic Books.
Levine, P. A., PhD, & Kline, M. (2022). Het weerbare kind.
Perry, B., Szalavitz M. (2007). De jongen die opgroeide als hond. Schiedeam: Scriptum.
Hellendoorn, J. e.a. (2002). Beeldcommunicatie, een vorm van kinderpyschotherapie. Houten: Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum.
Dana, D. (vertaling 2020). De polyvagaal theorie in therapie, het ritme van regulatie. Eeserveen: Uitgeverij Mens.
Porges, S.W. (Vertaling 2019). De polyvagaal theorie. De neurofysiologische basis van emotie, gehechtheid, communicatie en zelfregulatie. Eeserveen: Uitgeverij Mens.
Ogden, P. e.a. (Vertaling 2020). Trauma en het lichaam, een sensomotorische benadering van psychotherapie. Eeserveen: Uitgeverij Mens.
Levine, P. A., PhD, & Kline, M. (2010b). Trauma Through a Child’s Eyes: Awakening the Ordinary Miracle of Healing. North Atlantic Books.

Iedereen wordt in het dagelijks leven geconfronteerd met gebeurtenissen die spanning/stress oproepen (stressoren). Dat is niet per se negatief. Een beetje 'gezonde spanning' kan je helpen om alerter te zijn, je beter te concentreren en je prestaties te verbeteren.

Ook stress als gevolg van negatieve gebeurtenissen hoeft niet schadelijk te zijn. Integendeel: het draagt bij aan het ontwikkelen van strategieën om deze stress te hanteren, waardoor we beter voorbereid zijn op uitdagingen in de toekomst. Je hoort mensen na een moeilijke periode niet voor niets vaak zeggen dat ze 'er sterker uitgekomen zijn'. Dit geldt echter alleen als de stress dragelijk blijft. Wanneer de negatieve gebeurtenissen te vaak voorkomen, de stress te lang aanhoudt en/of een steunend sociaal netwerk ontbreekt, kan stress een serieuze bedreiging vormen. We spreken in dat geval van toxische stress. Toxische stress kan, zeker op jonge leeftijd, grote schade aanrichten.

Of stress draaglijk blijft is o.a. afhankelijk van de mate waarin iemand in staat is om op een goede manier met deze spanning om te gaan. De vaardigheid die hiervoor nodig is noemen we (zelf)regulatie. De Griefelinterventie ondersteunt jonge kinderen in de cognitieve leeftijd tussen de 2,5 en 7 jaar bij de ontwikkeling van regulatievaardigheden, zodat ze veerkrachtiger kunnen omgaan met de stress van alledag.