De Griefelinterventie

De Griefelinterventie

De Griefelinterventie ondersteunt jonge kinderen in de cognitieve leeftijd tussen de 2,5 en 7 jaar bij de ontwikkeling van regulatievaardigheden. De kinderen volgen individueel of in kleine groepjes een programma van 10 bijeenkomsten. De bijeenkomsten worden geleid door een gecertificeerd Griefelaar. 

Centraal in het programma staat het verhaal van Stokkie het stokstaartje, die op reis gaat in Het Grote Dierenbos. Hier beleeft hij samen met de andere dieren allerlei avonturen die tot spanning leiden. Door het luisteren naar de verhalen, het navertellen ervan en spelen van de bijbehorende spelletjes, kunnen de kinderen in een veilige omgeving zelf ervaren wat de dieren meemaken. Ze leren hoe deze gewaarwordingen voelen in hun lichaam en hoe je daar taal aan kunt geven. Vervolgens leren ze hoe ze ademhalen en stevig staan kunnen inzetten om deze spanning te laten afvloeien en weer tot ont-spanning te komen.

Tijdens het Griefelprogramma ervaren kinderen dat gewaarwordingen en emoties weer verdwijnen, waardoor zij ze beter kunnen verdragen. Hoe meer de kinderen binnen de veilige omgeving oefenen met de aangereikte vaardigheden, hoe beter zij deze kunnen toepassen wanneer zij in het dagelijks leven met stressoren geconfronteerd worden.

Het belang van Griefelen

in de strijd tegen chronische stress bij jonge kinderen
Een beperkte mate van stress is noodzakelijk voor een gezonde ontwikkeling. De stressreactie brengt ons in paraatheid en helpt het beste uit onszelf te halen. Positieve ervaringen op dit gebied zorgen er bovendien voor dat de vaardigheid om met stress om te gaan verder tot ontwikkeling komt, waardoor we steeds beter voorbereid zijn op nieuwe uitdagingen in de toekomst.
Er is echter ook een andere kant... Wie te vaak of te lang met stressoren in aanraking komt, ondervindt hier juist schadelijke gevolgen van. Zeker op jonge leeftijd is deze chronische stress zeer schadelijk voor het lichaam en brein dat nog volop in ontwikkeling is. 

In de publicatie 'Stress bij kinderen: hoe houden we het gezond?' staat het Nederlands Centrum voor Jeugdgezondheid (2019) uitgebreid stil bij de gevolgen van chronische stress bij jonge kinderen. Ook beschrijven de onderzoekers enkele aangrijpingsspunten voor preventie, zoals het vroeg leren omgaan met stressvolle gebeurtenissen. Het belang van regulatievaardigheden wordt daarbij expliciet genoemd. De Griefelinterventie, dat jonge kinderen bij de ontwikkeling hiervan ondersteunt, kan dan ook een belangrijke bijdrage leveren aan wat het NCJ terecht "een serieuze uitdaging voor de toekomst" noemt.

Van pilot tot succesvolle interventie

De eerste versie van het Griefelprogramma ontstond in 2012-2013, binnen het toenmalige Medisch Kleuter Dagverblijf van St. Maashorst te Reek (MKD). Eveline Beerkens en Dinco Verhelst ontwikkelde het programma als alternatieve wijze van omgaan met ontregeling. Niet vanuit taal en begrenzing, maar vanuit verbinding en gericht op het stimuleren van ontwikkeling. 
Ze stelden zich tot doel een programma te ontwikkelen voor het leren van basale vaardigheden die ondersteunend zijn voor zelfregulatie. Als uitgangspunt van het aanbod diende het 'zijn van het kind op dat moment'; stuiterend omdat het overloopt van energie, teruggetrokken omdat de wereld onveilig voelt, en alles daartussen. Door wat kinderen leuk vinden te combineren met wetenschappelijke inzichten over de ontwikkeling van regulatievaardigheden, kwam het Griefelprogramma tot stand.

In de afgelopen 10 jaar heeft het Griefelen niet stilgestaan. Meer dan 30 pilots en onderzoeken vanuit o.a. Fontys Eindhoven en de Universiteit van Amsterdam, gaven waardevolle input voor de doorontwikkeling van het programma. 
Nu de Griefelinterventie op steeds meer plekken wordt ingezet en positieve resultaten laat zien, neemt de vraag naar opleiding, deskundigheidsbevordering en aanbod voor andere doelgroepen toe. Begin 2024 is een start gemaakt met de oprichting van een Griefelacademie. Met een volledig vernieuwd curriculum en digitale community, zetten we hiermee een nieuwe stap in het verwezenlijken van onze gemeenschappelijke missie: kinderen beter leren omgaan met stress.

Het je suggesties of wil je graag een bijdrage leveren aan de doorontwikkeling van de academie, dan horen wij dat natuurlijk graag! 

(Wetenschappelijke) onderbouwing

De werkzame elementen uit het Griefelprogramma zijn gebaseerd op inzichten uit verschillende theoretische perspectieven en wetenschappelijk onderzoek. Hieronder een overzicht van de belangrijkste werken.
  • Levine, P. A., PhD, & Kline, M. (2010b). Trauma Through a Child’s Eyes: Awakening the Ordinary Miracle of Healing. North Atlantic Books.
  • Levine, P. A., PhD, & Kline, M. (2022). Het weerbare kind.
  • Perry, B., Szalavitz M. (2007). De jongen die opgroeide als hond. Schiedeam: Scriptum.
  • Hellendoorn, J. e.a. (2002). Beeldcommunicatie, een vorm van kinderpyschotherapie. Houten: Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum.

  • Dana, D. (vertaling 2020). De polyvagaal theorie in therapie, het ritme van regulatie. Eeserveen: Uitgeverij Mens.

  • Porges, S.W. (Vertaling 2019). De polyvagaal theorie. De neurofysiologische basis van emotie, gehechtheid, communicatie en zelfregulatie. Eeserveen: Uitgeverij Mens.

  • Ogden, P. e.a. (Vertaling 2020). Trauma en het lichaam, een sensomotorische benadering van psychotherapie. Eeserveen: Uitgeverij Mens.